onze Kennis en expertise
Decennialange plantensociologische ervaring, het werken met grote datasets, het maken van honderden vegetatietabellen en het nadenken en schrijven over de plantensociologische methode maken ons hét toonaangevende onderzoeksbureau op het gebied van plantensociologie. Door het jarenlange werk op defensieterreinen zijn we daarbinnen gespecialiseerd in de vegetatie van het droge zandlandschap en het kustgebied: heide, heischrale graslanden, stuifzanden en droge, voedselarme bossen, duingraslanden, kwelders en vochtige en natte duinvalleien. Toch hebben we ook buiten deze landschappen veel ervaring, ondermeer in het heuvelland, in beekdalen en hoogveengebieden. Doordat we veel hebben gewerkt in landschappen met gebruiksdoelen hebben we bovendien veel kennis over begroeiingen die in het natuurbeheer vaak stiefmoederlijk bedeeld worden, zoals agrarische en urbane graslanden, tredgemeenschappen en ruigtes. Onze 'grote liefde' is echter de vegetatie van de zomen en struwelen in bosranden, houtwallen, kapvlaktes en heggen. Hier komen onze kennis over de bramen (Rubus) en havikskruiden (Hieracium) samen met onze in kennis en vaardigheden in de plantensociologie.
Onze manier van werken, waarbij vegetatieopnamen altijd de basis vormen voor een lokale analyse van de vegetatie, en onze kennis van lastige soortengroepen, leidt tot een open blik naar begroeiingen die afwijken van de bestaande classificaties. Hierdoor zijn we betrokken geweest bij de publicatie van het recentste standaard-overzicht van de vegetatietypen in ons land, de Revisie vegetatie van Nederland (2017), en de Veldgids Plantengemeenschappen (2019), bijvoorbeeld in de volledige revisie van de (braam-)struwelen. Voor de havikskruiden zijn we bovendien bezig met een revisie voor de in Nederland voorkomende soorten.
Deze pagina is vooral bedoeld als platform om kennis te delen. Hieronder vindt u een aantal onderwerpen waarover we in de loop der jaren veel kennis hebben verzameld en ontwikkeld. Via deze onderwerpen kunt u doorklikken naar de artikelen en andere publicaties die we hierover schreven. De meeste van deze publicaties zijn hier te downloaden.
Mocht u op zoek zijn naar wat we voor u kunnen betekenen kijk dan eens op onze dienstenpagina. Bij vragen over een van de onderwerpen kunt u natuurlijk altijd contact met ons opnemen via het contactformulier, de telefoon of email (onder aan deze pagina).
Zomen en havikskruiden
De smalle naad tussen het bos en de lage vegetatie buiten het bos wordt bewoond door heel eigen plantensoorten die in het bos of in het grasland of de heide niet voorkomen. Vaak wordt in heel algemene termen gesproken over 'de zoom', maar onderzoek maakt duidelijk dat elk landschap zijn eigen zoomvegetatie heeft, en dat in sommige landschappen nauwelijks een zoomvegetatie tot ontwikkeling kan komen. Ideaalbeelden zijn er genoeg, maar praktische kennis ontbreekt veelal. Door het hele land hebben we veel onderzoek gedaan aan zomen en onze publicaties over dit onderwerp zijn hier te raadplegen.
In de schrale zomen van het zandlandschap vormen de havikskruiden (Hieracium) een opvallend onderdeel van de zoomvegetatie. Het is taxonomisch gezien een lastige groep, en een omvattend overzicht van de soorten in ons land ontbreekt. Door gericht onderzoek te doen hopen we hier langzaam verandering in te brengen. Op onze kennispagina Hieracium in Nederland houden we de stand van het onderzoek bij.
Struwelen en bramen
Heggen, struikgewas met meidoorn of brem, dichte braam- en duindoornbegroeiingen: het zijn allemaal struwelen. Je vindt ze als mantel in bosranden, of op perceelsscheidingen, in houtwallen, in duinen en op kapvlakten. Ze vormen de tijdelijke of ruimtelijke overgang tussen lage vegetatie (zoals graslanden of heides) en bossen en ze zijn van groot belang voor de fauna: ze dienen als schuil- en nestelplaats en bieden een overvloed aan voedsel. Een bijzonder fenomeen in veel struwelen is de enorme rijkdom aan bramen, en het zijn belangrijke refugia voor tal van allochtone houtgewassen. Wij hebben ruime kennis van de soorten in de struwelen, ook van de moeilijk herkenbare bramen, en zijn de expert als het gaat om de enorme variatie die de struwelen te bieden hebben. Onze publicaties over dit onderwerp zijn te vinden op onze expertisepagina over dit struwelen en bramen.
Hieronder een aflevering van Zoëy Natuurlijk over bramen op RTVUtrecht. Voor een overzicht over onze publicaties over struwelen en bramen zie hier.
Heide- en stuifzandlandschap
Grote delen van het droge zandlandschap worden ingenomen door heide en stuifzand. We hebben hiervan vele duizenden hectares gekarteerd en belegd met vegetatieopnamen, waardoor we veel kennis hebben van de plantengemeenschappen die hier voorkomen, in al hun variatie. Het gaat dan niet alleen om de heide en stuifzandbegroeiingen zelf, maar ook om de pionierstadia op bijvoorbeeld paden, de droge en heischrale graslanden, de struwelen en de bossen die in het landschap aanwezig zijn; vooral in de stuifzanden hebben we werk gedaan aan korstmosbegroeiingen. Onze expertise betreft niet alleen de classificatie en kartering van de vegetatie, maar ook de combinatie van functies (militaire terreinen zijn gebruiksterreinen!) en het beschrijving van de samenstelling van het heidelandschap als leefgebied van dieren.
Hieronder een uitzending van Nieuwsuur over de natuur op het Witterveld, een groot heideterrein bij Assen. Een overzicht over onze artikelen vindt u binnenkort op de publicatiepagina over dit onderwerp.
Graslanden
Hoewel graslanden ook van nature wel in onze regio voorgekomen hebben, is de enorme oppervlakte van graslanden die we nu in ons land vinden het gevolg van menselijk gebruik van het landschap. Hooien, beweiden of begrazen en, op kleine schaal, branden zorgen er voor dat de vegetatie niet veranderd in struweel en bos. Zelfs de duingraslanden, die zo natuurlijk lijken, zijn het resultaat van menselijk handelen. Behalve aan droge duingraslanden hebben we veel gewerkt aan de verschraling van de graslanden op de vliegvelden om hier kruidenrijk grasland te ontwikkelen. Daarnaast hebben we kennis opgedaan van rivierbegeleidende graslanden, 'ouderwetse' weilanden met kamgras die plantensociologisch tot het Cynosurion worden gerekend, beekdalhooilanden van het Calthion, soortenrijke heischrale graslanden van het Violion en pioniergraslanden van het Thero-Airion. Op kazernes hebben we aandacht besteed aan de graslandontwikkeling in gazons ('stadsgraslanden') en ook in de 'graslanden' in stuifzandgebieden hebben we veel onderzoek gedaan, ondermeer aan de rijke korstmosbegroeiingen die hier voorkomen. Veel kennis is gepubliceerd in interne rapportages over de karteringen, maar een deel hebben we ook verwerkt in artikelen.
Plantensociologie en vegetatiekunde
De vegetatie (de plantengemeenschap waarin verschillende soorten samengroeien) wordt gevormd door het samenspel van alle omgevingsfactoren op een bepaalde plek. Klimaat, bodem en water zijn de natuurlijke factoren die de soortensamenstelling van de vegetatie bepalen. Menselijke factoren zijn echter vaak nog veel belangrijker, zoals gebruik (onder invloed van economische overwegingen), beheer en historische context. In de plantensociologie wordt de vegetatie geanalyseerd en gecategoriseerd, in de vegetatiekunde worden de categorieën geduid, er wordt betekenis aan gegeven door het verhaal te vertellen van de vegetatie in samenhang met standplaats, gebruik en historie. De Ronde & Haveman is in beide vakgebieden toonaangevend, zowel in de categoriserende plantensociologie als in de duidende vegetatiekunde. Onze expertise betreft enerzijds de continue reflectie op de methode, anderszins een open en onbevooroordeelde houding ten opzichte van de verzamelde data. Hierdoor zijn we steeds in staat nieuwe en plaatsgebonden kennis te ontwikkelen, niet alleen over bijzondere vegetatie, maar ook over heel gewone, alledaagse begroeiingstypen. We publiceren in wetenschappelijke en vaktijdschriften over tal van methodologische en inhoudelijke onderwerpen, waaronder standplaatsbeschrijvingen van individuele soorten, gebiedsbeschrijvingen, beschrijvingen van specifieke formaties of vegetatietypen en grote (landelijke) overzichten. Zie hier voor een overzicht over deze publicaties.
Kwelders en duinen
Door het intensieve karteerwerk op Texel en Vlieland en de landschapsecologische systeemanalyse (LESA) van de zuidpunt van Texel hebben we expertise in de ontwikkeling van de vegetatie en het landschap van het dynamische kustlandschap in het Waddengebied. Daarnaast hebben we ook in de kalkrijkere vastelandsduinen diverse karteer- en monitoringprojecten uitgevoerd. Hierdoor hebben we grondige kennis over de vegetatie en ontwikkeling van kwelders, pionierduinen, duingraslanden van kalkrijk en kalkarm zand, jonge en verzurende duinvalleien, duinstruwelen, ruigtes en duinbossen. Publicaties over dit onderwerp vindt u binnenkort hier.
In het veld komen plantengemeenschappen in heel karakteristieke combinaties voor en het onderzoek aan dergelijke vegetatiecomplexen is het onderwerp van de zgn. sigmasociologie. Begrip van deze vegetatiecomplexen is van groot belang voor het onderzoek aan bijvoorbeeld leefgebieden van dieren, in de landschapsplanning en voor het verstaan van de stad als ecosysteem. In diverse projecten hebben we onderzoek aan vegetatiecomplexen uitgevoerd, bijvoorbeeld in diverse karteringen van duinlandschappen. Een voorbeeld van een leefgebiedenanalyse is de beschrijving en duiding van het habitat van de zadelsprinkhaan op de Veluwe.
